Kwakzalvers zelf, zoals homeopaten, natuurgeneeskundigen, acupuncturisten, manueel therapeuten of chiropractoren, komen niet in aanmerking voor de prijs.
Volgens de Vereniging is Bart Combée er verantwoordelijk voor dat zijn leden verkeerd worden voorgelicht over homeopathische middeltjes. Van de minister van VWS mag men geen gezondheidsclaims vermelden bij middelen waarvan de werking niet bewezen kan worden door middel van wetenschappelijk onderzoek. Daarmee kregen fabrikanten van homeopathische middeltjes een onoverkomelijk probleem, aangezien zij al 200 jaar niet wetenschappelijk kunnen aantonen dat de middelen ergens goed voor zijn.
'Bart Combée wendde zich desondanks in 2014 tot de minister van VWS met het dringende verzoek dit sinds 2012 geldende verbod ongedaan te maken. Dus als een fabrikant zegt dat een bepaald homeopathisch middel helpt tegen hooikoorts, terwijl dat nooit bewezen is, dan mag dat van Bart Combée er rustig op staan. Zijn argument: 'Een niet onaanzienlijke groep consumenten gelooft dat zij baat hebben bij homeopathische middelen.' Hij vindt dat consumenten geholpen moeten worden bij hun keuze. Daarbij zou 'enige informatie' gewenst zijn, zegt hij. Hij doelt kennelijk op de fabeltjes die producenten van homeopathische middeltjes vroeger op hun verpakkingen zetten.
De minister doet met haar 'claimverbod' in feite niets anders dan het uitvoeren van de kerntaak van de consumentenbond namelijk de burger beschermen tegen bedrog. In plaats van de minister bij te vallen, is de Vereniging van mening dat Bart Combée meewerkt aan consumentenmisleiding en daarmee zijn 500.000 leden op het verkeerde been zet.
Naschrift 7 oktober
Reactie Consumentenbond op de toekenning van de Kackadoris-prijs
Door een misverstand heeft de Consumentenbond een brief van de vereniging met de uiteindelijke toekenning van de prijs nooit ontvangen, de bond kreeg begin september wel een brief waarin de nominatie werd aangekondigd.
Bart Combée, de directeur van de bond, heeft inmiddels gereageerd.
Zijn reactie luidt:
“Sinds 1 juli 2013 mogen homeopathische middelen alleen nog maar verkocht worden zonder uitleg op de verpakking en in de bijsluiter waarvoor ze bedoeld zijn. Dit omdat de werking nooit wetenschappelijk is aangetoond. De maatregel van minister Schippers blijkt in de praktijk (onderzoek van de Consumentenbond uit augustus 2014) tot veel verwarring te leiden. Daarom riep de Consumentenbond de beleidsmakers van het ministerie van VWS op zich nog eens te buigen over de (on)begrijpelijkheid van deze regeling voor consumenten, en een verbetering door te voeren.
Bart Combée, directeur van de Consumentenbond, indertijd: “Wat heb je er aan dat er producten in het schap staan als er niet op staat wat je ermee moet? Winkelpersoneel weet niet welk middel waarvoor bedoeld is en schriftelijke informatie in de winkels ontbreekt. Enige aanduiding van de fabrikant waar hij het middel voor bedoelde, lijkt dan toch voor de hand te liggen; mèt uiteraard de toevoeging dat voor de werking geen wetenschappelijk bewijs is. Daarom onze vraag om de ingreep te herzien”, aldus de directeur toen in zijn verzoek.
Combée nu, in een reactie op de Kackadoris-prijs: “Wij kiezen geen partij tussen geloof en wetenschap. Maar consumenten vragen om deze informatie en naar hen luistert de Consumentenbond. Als de grootste misstand voor de Vereniging tegen de Kwakzalverij is dat de Consumentenbond heeft gepleit om op een etiket te zetten ‘dit middel bedoeld voor verkoudheid, de werking is niet bewezen’, dan feliciteren wij de verenging. Missie geslaagd.”
Naschrift 27 november 2015
Op 4 november bezocht een delegatie van het bestuur (voorzitter Terpstra, secretaris Van Dam en juryvoorzitter Van den Berg) prijswinnaar Combée en Mw. Sandra de Jong, woordvoerder Consumentenbond. De trofee en het bijbehorende certificaat werden daarbij overhandigd. De delegatie excuseerde zich voor de onjuiste adressering van de uitnodiging voor de uitreiking, waarna Combée verklaarde dat hij zeker was gekomen als hem de uitnodiging op tijd had bereikt. Hij had zijn beleid toen graag beargumenteerd en corrigeerde daarom bij ons overleg een aantal eerdere uitspraken van onze Vereniging.
Hij deelde mee dat zijn brief niet aan de minister was gericht, maar aan het ministerie en herhaalde dat de Consumentenbond had gemerkt dat er verwarring was ontstaan onder zijn leden over homeopatica. Combée voerde opnieuw aan, dat er nu eenmaal leden van de Consumentenbond zijn, die geloven in dat soort middelen en dat de Consumentenbond bij dat soort dilemma’s niet kiest tussen geloof en wetenschap. Hij stelde voorts niet aangedrongen te hebben op een herziening van het besluit van de minister om informatie op homeopatica te verbieden; hij had slechts terughoudend verzocht om nog eens te bezien in hoeverre het wenselijk zou zijn om voor homeopathische middelen toch een indicatiegebied aan te geven. Hij nam voorts met klem afstand van de VtdK-suggestie dat hij toetsing van geneesmiddelen door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen wellicht poppenkast zou vinden.
De VtdK-delegatie wees erop dat aan alle Meester Kackadoris-kandidaten op 3 september in een brief was gemeld dat ze op de longlist stonden. Ook de Consumentenbond heeft die brief gekregen. De Consumentenbond had daarop kunnen reageren. Zulke correcties zijn altijd van invloed op de verkiezing van de prijswinnaar.
Daarna kwam de nadruk van het overleg te liggen op een gezamenlijk belang: het terugdringen van onjuiste voorlichting. De VtdK verzocht de Consumentenbond in voorkomende gevallen over alternatieve behandelwijzen en producten met ons te overleggen. Daarop werd welwillend gereageerd.
Onze delegatie vroeg verder onder meer aandacht voor de onacceptabele certificering van kortdurende opleidingen die aan kwakzalvers de basisbeginselen van de geneeskunde moeten aanleren in tien dagen waar artsen zes tot zeven jaar voor nodig hebben. Patiënten zullen, als ze een dergelijk certificaat aan de muur zien hangen, wellicht concluderen dat ze in veilige handen zijn, wat niet het geval is. Wij gaven ook aan dat bij dergelijke pseudo-certificering het RBCZ een belangrijke rol speelt omdat individuele kwakzalvers groepsgewijs kunnen toetreden tot het RBCZ (zie ook punt 7 in de longlist van Kackadorisgenomineerden 2015, Red). Door Vektis wordt dat opgevat als een reëel diploma dat recht geeft tot een registratie met een “AGB-code”. Vektis is het uitvoeringsorgaan van Zorgverzekeraars Nederland, en de AGB-code geeft recht op betaling door zorgverzekeraars aan kwakzalvers uit (aanvullende) verzekeringen. De VtdK meent dat de kwakzalverij op deze wijze enorm wordt bevorderd. De Consumentenbond zegde toe hieraan aandacht te zullen besteden.
Bij het afscheid stelden beide partijen vast dat het een nuttig gesprek was geweest en dat we elkaar in de toekomst zouden weten te vinden voor overleg.