Na zijn specialisatie was hij bijna 30 jaar werkzaam als internist/diabetoloog in het Rotterdamse Oogziekenhuis. Bij zijn ontslag uit het Oogziekenhuis kreeg hij alle lof toegezwaaid. Hij was dan ook jaren lid geweest van de Voedingsraad, schreef ruim 100 artikelen en ontving op initiatief van zijn patiënten een koninklijke onderscheiding: officier in de orde van Oranje-Nassau.
In 1981 beeldde hij zich in dat hij was opgegeven nadat er uitzaaiingen van een eerder behandeld melanoom in zijn nier zouden zijn gevonden. Hij kon zich niet neerleggen bij dit 'doodvonnis' en verdiepte zich in alternatieve geneeswijzen van kanker, onder anderen gepropageerd door Moerman, Gerson, Budwig, Kelly en Isselt en in de psychoneuro-immunologie van Ballieux. Alternatieve behandelingen zouden hem genezen hebben, meende hij. Vanaf 1995 zocht Houtsmuller publiciteit, ging boeken schrijven en kreeg een lange wachtlijst voor zijn spreekuur voor kankerpatiënten.
In 1999 bracht de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) naar buiten dat er nooit sprake was geweest van uitzaaiingen, hetgeen Houtsmuller schoorvoetend toegaf in een tv-uitzending. Hij procedeerde met succes tegen de toenmalige voorzitter van de vereniging, Cees Renckens en tegen de VtdK, maar zijn reputatie was gebroken en hij staakte zijn praktijken.
Uitgeverij Bohn Stafleu Van Loghum weigerde de boeken (onder andere Het Dr. Houtsmullerdieet) met de Grote Leugen die zich tot op de dag van vandaag overal in Nederlandse bibliotheken bevinden, terug te halen. De uitgeverij ging zelfs nog even door met het uitgeven van nieuwe, ongewijzigde herdrukken toen Houtsmuller zijn leugen al op de tv had toe moeten geven. Houtsmuller was erelid van het sektarische Nederlandse Genootschap voor Orthomoleculaire Oncologie.
